Posiadasz ogrzewanie na pellet i zastanawiasz się, jaki pellet jest lepszy: iglasty (np. sosnowy, świerkowy), czy może liściasty (bukowy, dębowy)? Jaka jest kaloryczność pelletu drzewnego iglastego, a jaka liściastego i czy jest w ogóle różnica w trakcie spalania jednego i drugiego? 

 W poniższym artykule postaramy się wyjaśnić kilka wątpliwości, które prędzej lub później nurtują większość użytkowników pelletu. Z podobnymi pytaniami zwracają się do nas klienci zwłaszcza ci, którzy rozpoczynają swą przygodę z pelletem i w chaosie informacyjnym otrzymują często sprzeczne komunikaty. W tym artykule krok po kroku uporządkujemy te informacje.

Liczę, że wybaczą mi bardziej wprawieni użytkownicy pelletu, ale dla pełnego wyjaśnienia zagadnienia muszę zacząć od krótkiej definicji.

Co to jest pellet drzewny?

Pellet drzewny to granulat powstający ze sprasowania odpadów drzewnych w postaci trocin, wiórów itp. w urządzeniach granulujących, czyli granulatorach.
Pellet zatem powstaje z surowca po produkcji przemysłu drzewnego. Producent pelletu korzysta z takiego surowca jaki jest dostępny na danym obszarze. Obszar jest dość istotny o tyle, że koszty transportu surowca, który jest tak lekki jak trociny, są dość wysokie. W naszym przemyśle drzewnym najczęściej wykorzystuje się drewno sosnowe, świerkowe, bukowe, dębowe, brzozowe, olchowe. Rzadziej korzysta się z jodły, modrzewia, orzecha itp. Pellet w Polsce produkuje się zatem z trocin tychże drzew.

Wyczytałem kiedyś na pewnej stronie internetowej (z szacunku do autora nie wymienię nazwy), że  (…) pellet z trocin liściastych jest lepszy niż iglasty. Ponieważ jednak trocina liściasta jest dużo droższa, polscy producenci pelletu robią pellet z trocin iglastych, bo chcą zaoszczędzić (…) – Bzdura! O ile faktem jest, że drewno iglaste jest przeznaczone do przemysłu drzewnego jest tańsze od liściastego. Faktem jest również, że wyroby w sklepach z drzew iglastych są tańsze od ich odpowiedników z drewna liściastego. O tyle czyste trociny iglaste zawsze będą znacznie droższe i zawsze będą cieszyły się większym popytem niż trociny z drewna liściastego. Dlaczego tak się dzieje i jakie inne zastosowanie mają trociny i pellet drzewny prócz funkcji opałowych? Żeby to rzetelnie wyjaśnić musimy najpierw przedstawić charakterystykę i parametry poszczególnych gatunków drzew i rodzajów drewna opałowego.

Jaka jest kaloryczność, gęstość drewna liściastego i iglastego?   

Chcąc w pełni uzmysłowić różnicę w parametrach drewna z drzew poszczególnych gatunków, omówienie zaczniemy od drewna opałowego. Pozwoli to obalić pewne mity przenoszone drewna np. kominkowego na pellet drzewny. Poniższe omówienie wymaga wprowadzenia istotnego zastrzeżenia. Przedstawione parametry kaloryczności drewna są niższe niż kaloryczność pelletu. Wynika to głównie z 2 rzeczy: 

1. wilgotności – drewno opałowe brane do badań (pomimo sezonowania) zawsze będzie miało wilgotność przynajmniej dwu lub kilkukrotnie wyższą niż pellet drzewny; 
2. gęstość – gęstość pelletu jest dużo wyższa niż gęstość drewna opałowego, co ma istotny wpływ na kaloryczność.  

W tabeli przedstawiamy wartość opałową poszczególnych gatunków drewna. Wartość energetyczną odnieśliśmy zarówno do jednostki objętości (mp – metr przestrzenny), jak i wagi (kg – kilogram).

Zwróć uwagę na ogólną zasadę. Biomasa iglasta ma niższą kaloryczność w przeliczeniu na metr przestrzenny, a wyższą w przeliczeniu na masę. Pomiń jednak dokładne wartości opalowe, gdyż one w silnym stopniu uzależnione są od wilgotności badanych próbek. Wystarczy zmiana poziomu wilgotności o kilka procent w jedną lub drugą stronę, a wyniki otrzymamy inne.

Czy znasz kluczowe cechy drzew i drewna z drzew iglastych i liściastych, które decydują o ich zastosowaniu? Poznaj kilka z nich.

Drewno sosnowe i świerkowe charakteryzuje bardzo prosta budowa. Składają się one w około 90% z cewek. Drzewa te charakteryzuje również bardzo dynamiczny przyrost. Wysoki poziom zażywiczenia powoduje w trakcie spalania efekt iskrzenia. Iskrzenie jest efektowne dla oka, jednak dość niebezpieczne w trakcie obsługi paleniska np. kominka. Z uwagi na iskrzenie, drewno iglaste nadaje się do spalania tylko w zamkniętych komorach. Każdy kto wykorzystuje drewno iglaste do palenia np. w kominku wie, że spala się ono szybciej niż liściaste. 

Drzewa liściaste w porównaniu do iglastych charakteryzują dużo wolniejsze odnawianie się drzewostanu. Struktura budowy jest znacznie bardziej skomplikowana i złożona z większej ilości elementów. Drewno liściaste podczas spalania wymaga wysokiej temperatury oraz stałego dopływu odpowiedniej ilości tlenu. Charakteryzuje się również dużo wyższą gęstością, ciężarem w porównaniu do drewna iglastego. 

Parametry pelletu

Pewnie lekko już zniecierpliwiony lub zniecierpliwiona zastanawiasz się, jak te dane przekładają się na parametry pelletu?

Gęstość – pellet z drewna liściastego posiada wyższą gęstość. Na 1 m3 wejdzie znacznie większa masa pelletu liściastego niż iglastego. Oczywiście wszystko jeszcze zależy od matrycy i granulatora, na którym materiał drzewny jest przetwarzany na pellet. Gęstość ta wpływa na kaloryczność. Im wyższa gęstość tym wyższa wartość energii (wartości opałowej)

Kaloryczność / wartość opałowa – możesz zauważyć w powyższej tabeli, ,etr przestrzenny np. sosny ma znacznie niższą kaloryczność niż metr buku. Kilogram byku natomiast ma niższą kaloryczność niż kilogram sosny. Pellet jednak potwierza tę regułę tylko w ograniczonym stopniu. Uwzględnić bowiem musimy, że gęstość również wływa na jego kaloryczność. Skoro zatem kilogram trociny iglastej ma nieco wyższą kaloryczność niż kilogram trociny liściastej, ale z kolei pellet liściasty ma wyższą gęstość, która jak ustaliliśmy ma również wpływ na kaloryczność, to w efekcie kaloryczność obu rodzajów pelletu jest zbliżona. Nieznacznie wyższą kaloryczność może osiągać pellet iglasty. 

Spalanie – szybciej i łatwiej spali się pellet iglasty. Nie wymaga wprawy w regulowaniu częstotliwości podawania i natężenia nadmuchu. Plusem pelletu liściastego jest to, że będzie się on spalał nieco dłużej. Miej na uwadze fakt, że część energii ze spalania pelletu idzie na samo podtrzymywanie temperatury kotła (np. w trakcie czuwania). W tym kontekście pellet liściasty może wypaść nieco ekonomiczniej.

Kolor – jaśniejszy i bardziej ciepły, słoneczny kolor cechuje pellet iglasty. Jako że wiele osób kupuje oczami, to też jasny pellet cieszy się większym zainteresowaniem. Wynika to też poniekąd z nieuczciwych praktyk niektórych dostawców pelletu, którzy pod pozorem sprzedaży pelletu drzewnego sprzedają niskiej jakości towar. Duża zawartość drewna głównie dębowego (buk jest jaśniejszy) sprawia, że pellet jest ciemniejszy. Ciemne są również odpady takie jak pył i ścinki z płyt drewnopochodnych oraz kora, a także dodatki agro (agropellet oraz pellet z łuski słonecznika). Chcąc łatwiej sprzedać taki pellet nieuczciwy dostawca może twierdzić, że jest to pellet wyłącznie liściasty. W tym miejscu należy wyjaśnić, że bardzo niewiele zakładów w Polsce produkuje pellet wyłącznie z trocin liściastych. Jest to bowiem surowiec z drzew twardych niezwykle ciężki do przetworzenia do postaci pelletu. Beż specjalnie dobranych matryc, wyprodukowanie pelletu w 100% liściastego jest w praktyce niezbyt możliwe. 

Cena – pellet wyłącznie iglasty jest z zasady droższy od liściastego, bo i trocina iglasta jest droższa. Trociny iglaste mają szersze zastosowanie np. przy uprawach roślin. Jasny kolor pelletu drzewnego sprawia natomiast, że jest on wykorzystywanym.in. jako ściółki dla zwierząt. Jasny pellet opałowy również cieszy się większym popytem stąd też jego wyższa cena niż pelletu liściastego. Poruszając kwestię ceny, mam na myśli oczywiście ogólne zjawiska występujące na rynku. Pomijam sztuczki szamanów sprzedaży” oferujących pellet 100% sosnowy w cenie pelletu przemysłowego. Zadaniem tego tekstu to pomóc Ci Drogi Czytelniku / Droga Czytelniczko, w ocenie wiarygodności różnych ofert.

Jakie wnioski?

W praktyce dostępność surowca, aspekty ekonomiczne i doświadczenia użytkowników sprawiają, że duża ilość pelletu sprzedawanego w naszym kraju to pellet z trocin mieszanych – iglasto – liściastych. Ciemniejszy (oczywiście w granicach rozsądku) kolor pelletu nie musi oznaczać, że jest to zły pellet. W takim wypadku postaraj się jednak dowiedzieć więcej o producencie. Dobrą praktyką, do której jednak niezmiennie zachęcam jest zakup próbny. Jest to z pewnością bardziej męczące zarówno dla kupującego, jak i sprzedającego. Przed zakupem nowego pelletu z nowego źródła sprawdź najpierw niewielką ilość. Pomoże to uniknąć nieprzyjemnych sytuacji.

Wykorzystane źródła

Jeśli zainteresował Cię temat różnic w parametrach lub spalaniu drewna, pelletu, możesz poczytać więcej artykułów lub raportów pod poniższymi linkami:

1. Szymański M., Od czego zależy wartość opałowa drewna? WOWR.
2. A. Kowalczyk-Juśko, J. Cybulski, Biomasa drzewna jako surowiec dla energetyki – Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe – Tom R. 13, nr 10 (2012)
3. A. Kraszkiewicz,, OCENA CIEPŁA SPALANIA I WARTOŚCI OPAŁOWEJ WYBRANYCH SORTYMENTÓW DREWNA ROBINII AKACJOWEJ NA TLE KLAS GRUBOŚCI
4. J. Szyszlak-Bargłowicz, W. Piekarski, WARTOŚĆ OPAŁOWA BIOMASY ŁODYG ŚLAZOWCA PENSYLWAŃSKIEGO W ZALEŻNOŚCI OD WILGOTNOŚCI, UPw Lublinie.
5. M. Rynkiewicz, WPŁYW TEMPERATURY WYGRZEWANIA PELETÓW SOSNOWYCH NA ICH WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I MECHANICZNE, UT w Szczecinie.
6. M. Rynkiewicz, FIZYCZNE I MECHANICZNE WŁAŚCIWOŚCI PELETÓW Z TROCIN SOSNOWYCH Z DODATKIEM TROCIN DRZEW LIŚCIASTYCH, UT w Szczecinie.

Uważasz, że ten artykuł rozwiewa choć trochę Twoje wątpliwości lub jest dla Ciebie ciekawy? Polub go proszę, udostępnij dalej lub dodaj komentarz. Bezcenna dla każdego autora jest bowiem informacja, że jego tekst był pomocny lub dało się go przeczytać z większym lub mniejszym zainteresowaniem.